Câu nói “con ai mà chẳng giống cha, cháu nào mà chẳng giống bà giống ông” thể hiện tính chất khách quan, kế thừa của quy luật phủ định của phủ định.
Theo quy luật này, sự phát triển của mọi sự vật, hiện tượng đều diễn ra theo trình tự: từ cái cũ, thông qua sự phủ định của cái mới, để đến cái mới hơn, cao hơn. Trong quá trình này, cái mới kế thừa những thành tựu của cái cũ, đồng thời phủ định những hạn chế của cái cũ.
Trong câu nói trên, “con” là cái mới, kế thừa những đặc điểm về hình dáng, tính cách, năng lực,… của “cha”. “Cháu” là cái mới hơn, kế thừa những đặc điểm của “cha” và “bà, ông”. Sự kế thừa này thể hiện tính chất khách quan của quy luật phủ định của phủ định.
Tính chất kế thừa của quy luật phủ định của phủ định được thể hiện ở chỗ:
- Sự kế thừa là một quá trình khách quan, không phụ thuộc vào ý chí của con người.
- Sự kế thừa là sự kế thừa có chọn lọc, kế thừa những yếu tố tích cực, tiến bộ, loại bỏ những yếu tố tiêu cực, lạc hậu.
- Sự kế thừa là cơ sở cho sự phát triển của sự vật, hiện tượng.
Trong thực tế, tính chất kế thừa của quy luật phủ định của phủ định được thể hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống, như:
- Trong lĩnh vực tự nhiên, sự kế thừa được thể hiện ở sự phát triển của các loài sinh vật, từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao.
- Trong lĩnh vực xã hội, sự kế thừa được thể hiện ở sự phát triển của các giai cấp, tầng lớp xã hội, từ thấp đến cao.
- Trong lĩnh vực tư duy, sự kế thừa được thể hiện ở sự phát triển của tri thức, từ thấp đến cao.
Câu nói “con ai mà chẳng giống cha, cháu nào mà chẳng giống bà giống ông” là một minh chứng sinh động cho tính chất khách quan, kế thừa của quy luật phủ định của phủ định.