Sự phân liệt, chia tách thành nhiều tôn giáo, hệ phái khác nhau của các tôn giáo trong quá trình vận động là do nhiều yếu tố quyết định, bao gồm cả yếu tố khách quan và chủ quan.
Yếu tố khách quan bao gồm:
- Sự khác biệt về văn hóa, lịch sử, địa lý: Mỗi dân tộc, mỗi vùng miền đều có những đặc trưng văn hóa, lịch sử, địa lý khác nhau. Điều này đã dẫn đến sự khác biệt trong cách tiếp nhận, giải thích và thực hành tôn giáo.
- Sự phát triển của xã hội: Sự phát triển của xã hội dẫn đến những thay đổi về kinh tế, chính trị, văn hóa,… Những thay đổi này có thể tác động đến niềm tin và nhận thức của con người về tôn giáo, từ đó dẫn đến sự phân liệt tôn giáo.
Yếu tố chủ quan bao gồm:
- Sự khác biệt về quan điểm, tư tưởng: Sự khác biệt về quan điểm, tư tưởng của các lãnh đạo tôn giáo, tín đồ tôn giáo có thể dẫn đến những bất đồng, xung đột, từ đó dẫn đến sự phân liệt tôn giáo.
- Sự tác động của các thế lực thù địch: Các thế lực thù địch có thể lợi dụng tôn giáo để kích động, chia rẽ, từ đó dẫn đến sự phân liệt tôn giáo.
Trong lịch sử, có rất nhiều trường hợp các tôn giáo bị phân liệt thành nhiều hệ phái khác nhau. Ví dụ, đạo Phật được chia thành nhiều hệ phái như Phật giáo Đại thừa, Phật giáo Tiểu thừa, Phật giáo Nguyên thủy,…; đạo Thiên Chúa được chia thành nhiều hệ phái như Công giáo, Tin lành, Chính thống giáo,…; đạo Hồi được chia thành nhiều hệ phái như Sunni, Shia, Sufi,…
Sự phân liệt, chia tách tôn giáo có thể gây ra những tác động tiêu cực như:
- Gây chia rẽ trong xã hội: Sự phân biệt, đối xử giữa các tôn giáo, hệ phái có thể dẫn đến sự chia rẽ, xung đột trong xã hội.
- Gây khó khăn cho công tác quản lý tôn giáo: Sự phân liệt, chia tách tôn giáo khiến cho việc quản lý tôn giáo trở nên khó khăn hơn.
- Tạo điều kiện cho các thế lực thù địch lợi dụng: Các thế lực thù địch có thể lợi dụng sự phân liệt, chia tách tôn giáo để kích động, chia rẽ, gây mất ổn định xã hội.
Để hạn chế sự phân liệt, chia tách tôn giáo, cần có sự chung tay của các cấp chính quyền, các tổ chức tôn giáo và toàn xã hội. Các cấp chính quyền cần có chính sách tôn giáo phù hợp, tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân. Các tổ chức tôn giáo cần tăng cường đoàn kết, thống nhất, đề cao tinh thần hòa hợp, tránh những bất đồng, xung đột. Toàn xã hội cần nâng cao nhận thức về tôn giáo, tôn trọng sự khác biệt trong tín ngưỡng, tôn giáo.