Quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất thể hiện như thế nào?

Quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất thể hiện ở chỗ:

Lực lượng sản xuất là nhân tố quyết định, quan hệ sản xuất là hình thức kinh tế của lực lượng sản xuất. Lực lượng sản xuất là cơ sở vật chất của xã hội, là yếu tố quyết định sự vận động và phát triển của xã hội. Sự phát triển của lực lượng sản xuất đòi hỏi phải có những quan hệ sản xuất phù hợp để giải phóng và phát huy sức sản xuất.
Quan hệ sản xuất tác động trở lại lực lượng sản xuất, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Quan hệ sản xuất là hình thức kinh tế của lực lượng sản xuất, là môi trường, điều kiện để lực lượng sản xuất phát triển. Quan hệ sản xuất phù hợp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng sản xuất phát triển, còn quan hệ sản xuất không phù hợp sẽ kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất tác động qua lại lẫn nhau, tạo thành một chỉnh thể thống nhất. Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là hai mặt đối lập biện chứng của phương thức sản xuất. Chúng tác động qua lại lẫn nhau, thống nhất với nhau trong quá trình sản xuất. Sự phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là sự thống nhất giữa hai mặt đối lập này.

Xem thêm: Đáp án nào dưới đây chỉ gồm các từ chứa tiếng “hữu” có nghĩa là “bạn bè”?

Mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất được thể hiện cụ thể qua các giai đoạn lịch sử khác nhau. Ví dụ, trong xã hội cộng sản nguyên thủy, lực lượng sản xuất chủ yếu là sức lao động của con người, quan hệ sản xuất là quan hệ cộng đồng nguyên thủy. Khi lực lượng sản xuất phát triển, công cụ lao động ngày càng được cải tiến, dẫn đến sự phân chia lao động xã hội và sự xuất hiện của giai cấp. Quan hệ sản xuất cũng thay đổi từ quan hệ cộng đồng nguyên thủy sang quan hệ chiếm hữu nô lệ.

Trong xã hội tư bản chủ nghĩa, lực lượng sản xuất phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự phân công lao động xã hội ngày càng sâu sắc. Quan hệ sản xuất cũng thay đổi từ quan hệ chiếm hữu nô lệ sang quan hệ tư bản chủ nghĩa.

Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, lực lượng sản xuất tiếp tục phát triển, quan hệ sản xuất cũng tiếp tục thay đổi theo hướng tiến bộ, phù hợp với mục tiêu của chủ nghĩa xã hội.

Quy luật về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất là quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật, là quy luật chi phối sự vận động và phát triển của xã hội loài người.