Theo quan điểm của học thuyết Mác – Lênin, nhà nước có năm đặc trưng cơ bản sau đây:
Nhà nước có quyền lực chính trị công cộng đặc biệt. Quyền lực chính trị công cộng đặc biệt là quyền lực do nhà nước nắm giữ, được thể hiện ở khả năng ra quyết định và thực hiện quyết định của nhà nước đối với các vấn đề của đất nước, của xã hội. Quyền lực này được thể hiện thông qua bộ máy nhà nước.
Nhà nước có bộ máy cưỡng chế. Bộ máy cưỡng chế là một bộ phận cấu thành của nhà nước, có chức năng duy trì trật tự, kỷ cương xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích của nhà nước, của nhân dân.
Nhà nước quản lý những công việc chung của xã hội. Nhà nước có nhiệm vụ quản lý toàn diện các mặt của đời sống xã hội, từ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội đến quốc phòng, an ninh.
Nhà nước có quyền quản lý dân cư, phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính. Nhà nước có quyền xác định chế độ cư trú, đăng ký hộ khẩu, phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính.
Nhà nước có chủ quyền quốc gia. Chủ quyền quốc gia là quyền tối cao, toàn vẹn, thống nhất của một quốc gia, dân tộc đối với lãnh thổ, dân cư, tài nguyên thiên nhiên, văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội của mình.
