Núi lửa là một hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất hoặc các hành tinh vẫn còn hoạt động địa chấn khác, với các vỏ thạch quyển di chuyển trên lõi khoáng chất nóng chảy. Núi lửa phun trào là một hiện tượng tự nhiên nguy hiểm nhưng cũng vô cùng kỳ thú.
Núi lửa là gì? Có những loại núi lửa nào?
1. Núi lửa là gì?
Núi lửa là một ngọn núi có miệng ở đỉnh, qua đó, từng thời kỳ, các chất khoáng nóng chảy với nhiệt độ và áp suất cao bị phun ra ngoài. Các chất khoáng này bao gồm dung nham, tro núi lửa, và khí núi lửa.
Dung nham là một chất lỏng nóng, thường có màu đỏ hoặc nâu, được tạo thành từ đá nóng chảy và các khoáng chất khác. Tro núi lửa là những mảnh nhỏ của đá, khoáng chất, và các vật liệu khác bị phun ra trong quá trình núi lửa phun trào. Khí núi lửa là các loại khí khác nhau, bao gồm hơi nước, carbon dioxide, lưu huỳnh dioxide, và axit sunfuric.
2. Nguyên nhân hình thành núi lửa
Núi lửa hình thành do sự di chuyển của các mảng kiến tạo. Trái Đất được chia thành 7 mảng kiến tạo lớn, và các mảng này luôn di chuyển theo thời gian. Khi các mảng kiến tạo di chuyển, chúng có thể va chạm, tách ra, hoặc trượt qua nhau.
Khi các mảng kiến tạo va chạm, lớp vỏ Trái Đất bị nén lại. Áp suất và nhiệt độ tăng cao khiến đá nóng chảy và tạo thành dung nham. Dung nham này sau đó tìm cách thoát ra ngoài, và tạo thành núi lửa.
Ngoài ra, núi lửa cũng có thể hình thành do sự tách ra của các mảng kiến tạo. Khi các mảng kiến tạo tách ra, lớp vỏ Trái Đất bị kéo giãn. Áp suất và nhiệt độ giảm xuống khiến đá nguội đi và tạo thành dung nham. Dung nham này sau đó tìm cách thoát ra ngoài, và tạo thành núi lửa.
3. Phân loại núi lửa
Núi lửa được phân loại theo nhiều cách khác nhau, bao gồm:
Theo hình thức hoạt động:
Núi lửa đang hoạt động: là những ngọn núi lửa đã phun trào trong vòng 10.000 năm qua.
Núi lửa đang hồi dung nham: là những ngọn núi lửa đã phun trào trong vòng 10.000 năm qua, nhưng hiện đang tạm thời ngừng hoạt động.
Núi lửa không hoạt động (núi lửa chết): là những ngọn núi lửa đã không phun trào trong vòng 10.000 năm qua.
Theo hình dáng:
Núi lửa dạng tầng: là những ngọn núi lửa cao hình nón gồm nhiều lớp dung nham, tro và những vật chất khác.
Núi lửa dạng lá chắn: là những ngọn núi lửa thấp và rộng, được tạo thành từ dung nham phun trào ra ngoài và lan rộng.
Núi lửa dạng phun trào: là những ngọn núi lửa có miệng núi lửa nhỏ, và dung nham phun trào ra ngoài với tốc độ cao.
Theo độ quánh của dung nham:
Núi lửa kiểu Hawai: là những ngọn núi lửa dạng lá chắn, được tạo thành từ dung nham có độ quánh thấp, chảy thành dòng.
Núi lửa kiểu Stromboli: là những ngọn núi lửa dạng phun trào, được tạo thành từ dung nham có độ quánh trung bình, phun trào ra ngoài với tốc độ vừa phải.
Núi lửa kiểu Pelee: là những ngọn núi lửa dạng phun trào, được tạo thành từ dung nham có độ quánh cao, phun trào ra ngoài với tốc độ cao và tạo thành những dòng dung nham chảy nhanh.
